Darowizna gotówki od rodziców to popularna forma wsparcia finansowego, ale wiąże się z określonymi obowiązkami podatkowymi. Sprawdź, co musisz wiedzieć, aby uniknąć problemów z fiskusem.
Najważniejsze informacje – co musisz wiedzieć
- Do 36 120 zł możesz dać dziecku pieniądze bez żadnych formalności – jeśli w ciągu ostatnich 5 lat dałeś dziecku mniej niż tę kwotę, nie musisz nic robić
- Więcej niż 36 120 zł? Dziecko musi to zgłosić w urzędzie – ale wtedy nie zapłaci żadnego podatku, jeśli zgłosi w ciągu 6 miesięcy
- Mama i tata mogą dać osobno – każde z rodziców może dać dziecku po 36 120 zł bez zgłaszania
Czym jest darowizna gotówki od rodziców i jakie ma skutki prawne?
Darowizna gotówki to nieodpłatne przekazanie środków pieniężnych, które powiększa Twój majątek kosztem majątku darczyńcy. W przypadku rodziców mamy do czynienia z jedną z najbardziej popularnych form wsparcia finansowego dzieci.
Każda darowizna, niezależnie od tego, kto ją przekazuje, podlega przepisom o podatku od spadków i darowizn. Jednak w przypadku darowizny od rodziców obowiązują specjalne zasady zwolnień, które mogą całkowicie uwolnić Cię od obowiązku zapłaty podatku.
Rodzice należą do tzw. grupy zerowej w podatku od spadków i darowizn, co oznacza, że darowizna od rodziców może być całkowicie zwolniona z podatku – niezależnie od kwoty – pod warunkiem spełnienia określonych formalności. To bardzo korzystne rozwiązanie, które wyróżnia rodziców na tle innych darczyńców.
Warto jednak pamiętać, że nie każdy przelew od rodziców to automatycznie darowizna. Zgodnie z Kodeksem rodzinnym i opiekuńczym, rodzice mają obowiązek alimentacyjny wobec swoich dzieci, który nie wygasa wraz z ukończeniem przez dziecko 18. roku życia. Jeśli przekazywane pieniądze służą pokryciu podstawowych potrzeb życiowych (wynajem, jedzenie, artykuły pierwszej potrzeby), mogą zostać uznane za świadczenia alimentacyjne, a nie darowiznę.
Jakie są limity kwotowe i jak zgłosić darowiznę do urzędu skarbowego?
W 2025 roku obowiązuje kwota wolna od podatku w wysokości 36 120 zł dla pierwszej grupy podatkowej, do której należą rodzice. Ważne: ta kwota dotyczy sumy wszystkich darowizn otrzymanych od tej samej osoby w ciągu ostatnich 5 lat, nie pojedynczej darowizny.
Jeśli wartość darowizny przekracza tę kwotę, masz dwie opcje:
Opcja 1: Skorzystaj z całkowitego zwolnienia z podatku
Darowizna od rodziców może być całkowicie zwolniona z podatku, niezależnie od kwoty, jeśli zgłosisz ją do właściwego urzędu skarbowego na formularzu SD-Z2 w terminie 6 miesięcy od momentu otrzymania darowizny. To oznacza, że nawet otrzymując od rodziców 500 000 zł, nie zapłacisz ani złotówki podatku – pod warunkiem terminowego zgłoszenia.
Opcja 2: Nie zgłaszaj, jeśli kwota nie przekracza limitu
Jeśli łączna wartość darowizny od rodziców w ciągu ostatnich 5 lat nie przekracza 36 120 zł, nie masz obowiązku zgłaszać jej w urzędzie skarbowym ani płacić podatku.
Kluczowy wymóg: darowizna gotówki musi być przelewem
Tu pojawia się często pomijany, ale kluczowy szczegół. Zgodnie z uchwałą Naczelnego Sądu Administracyjnego, darowizna gotówki przekazana „do ręki” nie korzysta ze zwolnienia z podatku. Warunkiem zwolnienia z podatku darowizny pieniężnej w kręgu najbliższej rodziny jest udokumentowanie wpłaty na rachunek obdarowanego w sposób zapewniający identyfikację obdarowanego i darczyńcy, czyli przelewem bankowym lub przekazem pocztowym.
Oznacza to praktycznie, że jeśli rodzice dadzą Ci gotówkę do ręki, a następnie sam wpłacisz ją na swoje konto, taka darowizna nie będzie mogła skorzystać ze zwolnienia podatkowego. Darowiznę gotówki od rodziców należy otrzymać wyłącznie przelewem bankowym lub przekazem pocztowym.
Jak wypełnić formularz SD-Z2?
Zgłoszenie darowizny od rodziców wymaga złożenia formularza SD-Z2 – „Zgłoszenie o nabyciu własności rzeczy lub praw majątkowych”. Formularz możesz:
- Wypełnić online w systemie e-Deklaracje na stronie podatki.gov.pl
- Pobrać, wydrukować i złożyć osobiście w urzędzie skarbowym
- Wysłać pocztą do właściwego urzędu skarbowego
Do formularza dołącz dowód otrzymania przelewu – wystarczy wyciąg bankowy lub potwierdzenie przelewu pokazujące, że pieniądze wpłynęły na Twoje konto od rodziców.
Różnica między darowizną a pożyczką rodzinną
Często zastanawiamy się, co lepiej wybrać – darowiznę czy pożyczkę od rodziców. Oto kluczowe różnice:
Darowizna od rodziców:
- Bezzwrotna – nie musisz oddawać pieniędzy
- Może być całkowicie zwolniona z podatku przy zgłoszeniu w terminie 6 miesięcy
- Wymaga przelewu bankowego dla zwolnienia podatkowego
- Trudno odwrócić – Kodeks cywilny przewiduje zwrot tylko w przypadku rażącej niewdzięczności
Pożyczka rodzinna:
- Zwrotna – musisz oddać pożyczoną kwotę
- Opodatkowana podatkiem PCC w wysokości 0,5% (z wyłączeniami dla najbliższej rodziny)
- Może być przekazana gotówką bez utraty zwolnień podatkowych
- Bezpieczniejsza dla pożyczkodawcy – jasne zasady zwrotu
Jeśli planujesz, że pieniądze nie będą zwracane, wybierz darowiznę. Jeśli istnieje możliwość zwrotu lub chcesz zachować elastyczność, lepszym rozwiązaniem może być pożyczka rodzinna.
Darowizna gotówki z zagranicy i w walucie obcej
Jeśli mieszkasz w Polsce lub jesteś polskim obywatelem, darowizna gotówki od rodziców mieszkających za granicą również podlega polskim przepisom o podatku od spadków i darowizn.
W przypadku darowizny w walucie obcej, jej wartość przelicza się według kursu średniego NBP z dnia otrzymania darowizny. Zasady zwolnień pozostają te same – możesz skorzystać z całkowitego zwolnienia z podatku, zgłaszając darowiznę na formularzu SD-Z2 w terminie 6 miesięcy.
Pamiętaj, że darowizna zagraniczna również musi być przekazana przelewem bankowym, aby mogła skorzystać ze zwolnienia podatkowego.
Konsekwencje niezgłoszenia darowizny do urzędu skarbowego
Co się stanie, jeśli nie zgłosisz darowizny gotówki od rodziców, której zgłoszenie było wymagane? Konsekwencje mogą być poważne:
Utrata zwolnienia z podatku
Jeśli nie zgłosisz darowizny w terminie 6 miesięcy, tracisz prawo do całkowitego zwolnienia z podatku. Darowizna będzie wtedy opodatkowana na zasadach ogólnych – z wykorzystaniem kwoty wolnej 36 120 zł i stawek podatkowych od 3% do 7% od nadwyżki.
Stawka sankcyjna
Jeśli kontrola skarbowa wykryje, że darowizna nie była zgłoszona, to pieniądze takie opodatkowane może zostać karnie obłożone 20 proc. stawką podatku. To oznacza, że zamiast być zwolnionym z podatku, zapłacisz 20% od całej wartości darowizny.
Dodatkowe sankcje
Niezgłoszenie darowizny może być traktowane jako oszustwo skarbowe, co wiąże się z dodatkowymi konsekwencjami prawnymi i finansowymi.
Jak udokumentować darowiznę gotówki od rodziców?
Aby uniknąć problemów podatkowych w przyszłości, właściwie udokumentuj otrzymaną darowiznę gotówki od rodziców:
Niezbędne dokumenty:
- Potwierdzenie przelewu bankowego – najważniejszy dokument pokazujący transfer środków od rodziców na Twoje konto
- Formularz SD-Z2 – jeśli darowizna przekroczyła 36 120 zł w ciągu 5 lat
- Umowa darowizny (opcjonalna, ale zalecana) – pisemne potwierdzenie intencji przekazania środków tytułem darowizny
Dodatkowe zabezpieczenia:
- Zachowaj korespondencję e-mailową lub SMS-y dotyczące darowizny
- W tytule przelewu rodziców niech znajdzie się słowo „darowizna”
- Przechowuj dokumenty przez co najmniej 5 lat od otrzymania darowizny
Pamiętaj: im lepiej udokumentujesz darowiznę, tym mniejsze ryzyko problemów podczas ewentualnej kontroli skarbowej.
Najczęściej zadawane pytania
Czy mogę otrzymać darowiznę gotówki od rodziców w ratach?
Tak, ale pamiętaj, że limit 36 120 zł oraz termin 6 miesięcy na zgłoszenie dotyczą sumy wszystkich darowizn z ostatnich 5 lat. Jeśli łączna kwota przekroczy limit, będziesz musiał zgłosić nadwyżkę w urzędzie skarbowym.
Co jeśli rodzice nie mają konta bankowego i nie mogą zrobić przelewu?
W takiej sytuacji darowizna gotówki do ręki nie będzie mogła skorzystać ze zwolnienia podatkowego. Rozważ pomoc rodzicom w założeniu konta bankowego lub skorzystanie z przekazu pocztowego, który również jest akceptowaną formą przekazania darowizny.
Czy darowizna od jednego rodzica różni się od darowizny od obojga rodziców?
Tak, limity i zwolnienia liczą się osobno dla każdego z rodziców. Możesz otrzymać do 36 120 zł od matki i osobno do 36 120 zł od ojca bez konieczności zgłaszania w urzędzie skarbowym.
Ile mam czasu na zgłoszenie darowizny, jeśli przekroczyła limit?
Masz 6 miesięcy od dnia otrzymania darowizny na złożenie formularza SD-Z2. To termin materialny, co oznacza, że nie można go przywrócić – przekroczenie terminu automatycznie oznacza utratę prawa do zwolnienia.
Czy darowizna gotówki od rodziców wpływa na świadczenia społeczne?
Darowizna sama w sobie nie jest dochodem w rozumieniu przepisów o świadczeniach społecznych, ale środki z niej pochodzące mogą wpłynąć na ocenę sytuacji majątkowej przy ubieganiu się o niektóre świadczenia. Zawsze sprawdź konkretne warunki danego świadczenia.
Co się stanie, jeśli otrzymam darowiznę, a później okaże się, że rodzic potrzebuje pieniędzy z powrotem?
Darowizna jest czynnością bezzwrotną. Kodeks cywilny przewiduje zwrot tylko w przypadku rażącej niewdzięczności obdarowanego. W praktyce oznacza to, że rodzic nie może żądać zwrotu darowanych środków z powodu zmiany sytuacji finansowej.
Źródła:
- Ustawa z dnia 28 lipca 1983 r. o podatku od spadków i darowizn (t.j. Dz. U. z 2023 r. poz. 1774)
- Rozporządzenie Ministra Finansów z dnia 28 czerwca 2023 r. w sprawie ustalenia kwot wartości rzeczy i praw majątkowych zwolnionych od podatku od spadków i darowizn
- Uchwała Naczelnego Sądu Administracyjnego z 20 marca 2023 r. dotycząca warunków zwolnienia darowizn pieniężnych
- Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (t.j. Dz. U. z 2024 r. poz. 1061)
